سلام

 

قلعه دختر میانه  در فاصله 20 کیلومتری میانه - زنجان و 2 کیلومتری شمال "پل دختر"  که بروي صخره بزرگ و بالاي كوه های قافلانکوه  که به جاده کاروان رو مشرف داشت ، قرار گرفته است . این قلعه به شكل كثيرالاضلاع غير منظم بوده و از آجر و بطور عمده از سنگ كه دور آن را باروئي كشيده شده است ، بلندي ديوار كه حصار و باروی قلعه محسوب مي شود در حدود 14 متر است . اين قلعه داراي يك باروي 14 متري و دو ورودي 3 متري است. اين قلعه از وسايل ايمني و آب انبارهاي لازمه برخوردار است و در آن كليه تدابير لازم براي زندگي طولاني در داخل اين قلعه فراهم بوده است.قلعه دختر میانه  به شماره 870 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. 

 

ساختار این قلعه به سه قسمت تقسیم می شود. الف : دیوار بیرونی که قطورتر ا ز دیگر قسمتها بوده که بوسیله ۲۴ برج دیدبانی ا ز قلعه پاسداری می شد. ب: دیوار داخلی که این دیوار حافظ قسمت اصلی قلعه یا قلب قلعه بوده. ج: قسمت داخلی قلعه که محل فرماندهی دژ محسوب می شود. 

بعضي از مورخين ساختمان آنرا به اردشير درازدست(پسرخشایارشاه هخامنشی) نسبت می دهند، در حالی که در تابلویی که از طرف سازمان میراث فرهنگی در ابتدای ورودی نصب شده ، تاریخ بنای قلعه را قرن هفتم هجری ، نوشته شده است ولی با توجه به پایه‌های ساخت قلعه و مصالح بکار برده شده تخمین به اوایل دوره ساسانیان نیز زده می‌شود ولی بعلت سرقت یا از بین رفتن کتبیه آن که در سردر ورودی اصلی قلعه نصب بوده و هنوز هم جای آن پیداست ، تاریخ دقیق آن مشخص نیست و در این رابطه افسانه های پیرامون قلعه و پل دختر ، که احتمالآ این نوع نگرش ریشه در فرهنگ مردم این خطه از میهنمان دارد، حقیقت و واقعیت تاریخی آن را پوشش داده است.

 اين قلعه داراي دو ورودي 3 متري می باشد که ورودی پایینی اصلی بوده و در بالاي سر در این ورودی كتيبه اي روي سنگ نوشته داشته كه فعلا اثري از آن باقي نمانده است. ورودی دیگری نیز در بالای قلعه وجود دارد که بیشتر شبیه به یک راه فرار در مواقع اضطراری بوده است . 16 يا 24 برج ديده‌باني مخروبه دارد كه 8 برج آن بر رودخانه قزل اوزن مشرف است. از وضع ساختمان و مصالح ، ساخت اين بنا را به دوره يا زمان ساختمان پل دختر نسبت میدهند . 

 ورودی و یا به عبارتی خروجی اضطراری در بلندتزین نقطه قلعه قرار دارد .

 

در ميان قلعه دو منبع آب وجود دارد  که آب مورد نیاز ساکنان قلعه را تامین می کرده است . این منبع های آب بمانند آبگیر یا سد ساخته شده است . آبگیر بزرگ به ابعاد 10 در 15 متر به ارتفاع 10 متر است كه آب آن بوسيله برف و باران تامين مي شده است. دو ضلع آبگیر از صخره هاي طبيعي و يك ضلع آن از سنگ هاي تراشيده شده تشكيل يافته است. علاوه بر آن چاه هاي زيادي نيز در قسمتهاي مختلف قلعه وجود داشته كه در مواقع ضروری از آب آنها استفاده می شده است.

 

دیواره ی جلویی آبگیر بزرگ، به ضخامت حدود یک و نیم متر از سنگ و ملات ساروج ساخته شده و قسمت بیرونی آن همانند ورودی اصلی قلعه باسنگهای صاف و تراشیده شده ، نما داده شده است ، بطوریکه این دیواره علی رغم معماری حیرت انگیز با قوسهای قسمت بیرونی که کاملآ یکدست و دقیق هستند، در ارتفاع حدود 15 متری از سطح دره قراردارد. با عنایت به گنجایش و ظرفیت این آبگیر بزرگ که در احاطه بلندیهای کوه واقع شده و تاحدودی از تابش دراز مدت خورشید و گرمای آن در طول روز در امان بوده ، چنین برمیاید که تامین بخش عمده آب مایحتاج ساکنین قلعه ، از این آبگیر بوده است.

آبگیر کوچک از نمای داخل و بیرون

 

باتوجه به آثار بجامانده ، ظاهرآ قلعه در سه طبقه ساخته شده که در اثر گذشت زمان و خرابی های ببار آمده ، سقف های چوبی که هنوز هم آثار و سوراخهای تعبیه چوب در دیوارهای قلعه ، بخصوص در قسمت کناری ورودی اصلی بطور مشخص دیده میشود، بداخل قلعه فرو ریخته است.

 

در مورد وجه تسميه پل دخترها و قلعه دخترها كه اين همه در اطراف ايران پراكنده اند، دركتاب خاتون هفت قلعه چنين نوشته اند: مي دانيد كه در ايران قلعه دختر يا پل دختر زياد است مانند؛ پل دختر ميانه ، پل دختر لرستان ، پل دختر بهبهان، پل دختر لنگرود - برج دختر داور- قلعه چهل دختران در علياي زاينده رود و ... .

اين دختر كيست و چرا اين همه بناي قديمي و مستحکم و بزرگ را درايران بنام او موسوم نموده اند ؟

مشخصات ابنية دختر در سه خط خلاصه ميشود:

1- همه بر بلندي ها و نقاط صعب العبور قرار دارند. 2- اغلب مشخصات بناي مربوط به قبل از اسلام و خصوصا عهد ساساني را دارا مي باشند. 3- قلعه ها موقعیت دفاعي معتبر دارند. 4- بالاخره همه داراي يك رموز ابهام آميز درباره تسمية خود هستند.

در تاريخ ایران ،دختر يا زني كه اقدام به ساختن ابنيه اي از اكناف ايران نموده باشد نداريم ، بجز يك مورد (تعمير پل دختر ميانه ، توسط شاه بيگم دختر محمد بيگ موصل) .

در ايران قديم احترام به عناصر اربعه (خاك،هوا،آتش وآب) از اصول ديانتي ايرانيان بوده و حتي ايزداني اختصاص و مو كل بر اين عناصر قرارداده بودند كه يكي از آنها فرشته موكل آب است. از دوران قدیم ،در سرزمين پهناور و كم آب ايران ، آب باران ارزش خاصي داشته و تبعاً فرشتة موكل آب نيز از ساير فرشتگان برتر و ارجمندتر بوده است و عجب نيست كه اگر در اوستا بخش بزرگي را به نام (آبان يشت ) مي يابيم و از ناهيد (موكل آب )سخن ها مي شنويم و ناهيد زني است جوان و خوش اندام وبلندبالا و برومند وزيبا ... پرستش اين ناهيد در كجا صورت مي گرفته؟ مسلماً در معابد بزرگ ايرانيان كه اغلب بر بلندي ساخته شده است.ودر خود منطقه (ميانه)معتقدند كه اين قلعه ازقلعه هاي بابك است ودر آذربايجان اين قلعه نيز يكي از قلاع مقتدر بوده است.به هر كيفيت كه باشد شباهت مصالح ساختماني قلعه و مصالح پل و استادي دقيق و ظريفي كه در هردو بكار رفته است قدمت قلعه را نيز به تاريخ پل منتسب مي نمايدوحتی ازاین نظر با قلعه بابک که به دژجمهور یا قلعه بذ نیز معروف است ودرنزدیکی کلیبر ازتوابع شهرستان اهر قرار دارد ، شباهتهای بسیار داردوشایسته است باستان شناسان وصاحب منصبان ، درراستای حفظ دستاوردهای فرهنگی وتاریخی کشورمان که همگی دلالت برتمدن چندین هزارساله دارند ، اقدامات جدی تر بعمل آورده وزمینه وشرایط مطالعه وتحقیق کارشناسان مربوطه را دراین مورد بمنظورآگاهی کامل ازوضعیت وتاریخ ابنیه های باستانی ، فراهم نمایندتاانشاا... برای بیان واقعیتهای تاریخی نیازی به افسانه سازی و داستان سرایی نباشد.

 

 نمونه ای از افسانه و داستان هایی که  در مورد این قلعه نقل شده بدین شرح است  :

در سیاحتنامه شاردن چنین نقل شده است: «قلعه دختر که اردشیر آن را بنا نموده در قله کوهستان قلعه مخروبه ای است که ایرانیان آنرا قلعه دختر می‌نامند و حکایت می‌کنند که اردشیر این دژ را برای بازداشت شاهزاده خانم اصیل و عالی تباری بنا کرده است.» 

شاهزاده خانمي زیبا كه از بشر متنفر و گريزان بود به حالت انزوا و برای كناره گيري از مردم فرار كرده و در اين كوهستان خالي از سكنه به ساختن قلعه پرداخت. پس از برپا ساختن اين كاخ بلند كه همانند آشيانه ي عقاب بود راه وصول به آنرا خراب كرد و بطوريكه هيچيك از پهلوانان معروف و دلاوران مشهور حتي رستم دستان هم به آن دست نيافت.از قضا روزي چوپاني كه جوانی خوش سیمابود، گوسفندان خود را در پاي كوه به چرا سر داد و خود به مشاهدة قلعه پرداخت ناگاه دوشيزه زیبایی را ديد كه در بالاي بام قلعه مي خرامد و به مناظر اطراف مي نگرد. چوپان از ديدن او مبهوت و از خود بيخود گرديد و تلاش کردکه به كاخ نزديكتر شود ولي راه عبور را مسدود ديد بنابراين بي اختيار متوسل به ني خود گرديد وبه نواختن آهنگهاي جانسوز و غم انگيز مشغول شد. خلاصه چوپان جوان وعاشق دلباخته همه روزه به دامنة كوه مي آمد و به نواختن ني و ناله هاي جانسوز مي پرداخت. شاهزاده خانم سنگ دل چون همه روزه ناله هاي اين جوان را مي شنيد رفته رفته حس ترحمي در قلبش پديدار گشت و از آواز نی چوپان خوشش مي آمد و همه روزه در بالاي بام خود را پنهان كرده به ناله هاي او گوش مي داد تا اینكه فصل بارندگی فرا رسید و آب رودخانه طغيان كرد و چوپان نتوانست بار ديگر بدامنة كوه آيد .بنابر اين شاهزاده خانم فرمان داد تا پلي بر روي رودخانه بسازند تا چوپان بتواند به قلعه نزديك شود بهمين مناسبت پل ساخته شده، به پل دختر موسوم شده است.

  برخي معتقدند كه قلعه دختر به يكي از سرداران معروف بابك خرم دين بنام ساسان متعلق بود و روزگاري بنام قلعه ساسان معروف بوده است.

روایت دیگری نیز وجود دارد: بازرگانی برای در امان ماندن دختر خود از دست مغولان برای دختر خود در این منطقه قلعه می‌سازد ولی به مرور زمان و حسن روابط و پس از مرگ بازرگان دختر وی برای توسعه تجارت بازرگانان آذربایجان با دیگر کشورها این پل (پل دختر) را می‌سازد.باستان شناسان معتقدند که این قلعه هم  مثل قلعه دخترهای دیگر ایزدبانوی ناهید یا آناهیتا شاخته شده است.

این پرستشگاه‌ها را در بلندی‌ها می‌ساختند و حاکمان و بازرگانان و کشاورزان هر سال با هدایای نفیس به این پرستشگاهها می‌رفتند, چون ملکه ناهید فریاد رس زنان و آزادی و حریت نعمت و فراوانی آب و باران تنها کسی بوده که در اقتصاد و نبرد پشتیبان این مرز و بوم بوده است. همچنین این قلعه‌ها بیشتر در کنار رودخانه‌های عظیم و دریاها سا خته می‌شده است.

 

 

مادام ديولافوآ كه در سال 1881 ميلادي كه از راه تركيه و قفقاز به اتفاق شوهرش كه دانشمند و باستان شناس معروفي بود ، به ايران آمده بود ، به مطالعه درباره آثار تاريخي قديمي پرداخته و درباره قلعه دختر مي نويسد: اين قلعه مدتها پناهگاه اشرار بود ، شاه عباس كبير براي رفع مشكل ديوارهاي بلند قلعه را خراب كرد .

وقتي شارون در سال 1083 هجري /1672 میلادی از اينجا عبور كرده قلعه را خراب ديده ومي نويسد: اعتاب ساكنين اين قلعه را در ايالت عراق عجم بسر مي بردندواز شغل شريف آباءو اجداد خود دست كشيده و به كشت و زرع مشغول شده اند و پر واضح است كه اگر اين اشرار و آدم كشها جانشيناني پيدا نمي كردند ايران بسيار امن تر و رو به ترقي مي رفت ولي افسوس كه دست آنها به كلي قطع نشده است.بي جهت نبود كنسول (قونسول)تبريز به ما توصيه مي كرد كه در موقع عبور از قافلانكوه مواظب خود باشيد و احتياط را از دست ندهيد زيرا كه در طي دو سال اخير يك افسر انگليسي و سه چاپار دولتي و چند نفر از تجار در ميان پل ميانه و پل دختر به قتل‌ رسيده اند.

  برای رفتن به قلعه دختر ، باید از جاده کناری هلال احمر که در سمت راست جاده و روبروی قهوه خانه و پل دختر هست به سمت بالای جاده حرکت کرده تا به جایی که دکل فشار قوی برق در سمت راست جاده قرار دارد ،  در راه خاکی بیفتید و با ادامه آن از بالای تپه قلعه روبروی شما نمایان می شود . 

برای دیدن عکسهای بیشتر اینجا کلیک کنید.

منبع برخی از مطالب فوق از وبلاگ زیر می باشد. 

sazedel20.blogfa.com

عکس دختر , عکس دختر ایرانی , عکس ایرانی , عکس بازیگران ایرانی , عکس بازیگر ایرانی, عکس زنان ایرانی, عکس زیباترین دختر ایرانی, عکس پسر ایرانی, عکس پسران ایرانی ، u;s nojv , u;s nojv hdvhkd , u;s hdvhkd

:: بازدید از این مطلب : 840

|

امتیاز مطلب : 0

|

تعداد امتیازدهندگان : 0

|

مجموع امتیاز : 0